KUCHNIA ŚLĄSKA


Kuchnia śląska to między innymi dział sztuki kulinarnej wywodzący jak również charakterystycznej dla Górnego Śląska i Ślązaków. Kultura śląska mieszała się i czerpała z innych krajów takich jak: Słowacja, Niemcy, Czechy oraz Austria. Spowodowało to między innymi oryginalność kultury z własnymi strojami, gwary oraz kuchnią. Na Górnym Śląsku spożywane są typowe śląskie potrawy oraz potrawy popularne w krajach sąsiednich. Często spotykanym zjawiskiem jest przypisywanie Ślązakom jako dania regionalnego takie jak rolady wraz z kluskami oraz modrą kapustą, natomiast jako pierwsze danie jest tzw. nudelzupa.
Tradycyjny śląski obiad: kluski śląskie, rolada i modra kapusta

Najpopularniejszymi potrawami na terenie Górnego Śląska są przede wszystkim:

Potrawy mięsne:
  • Karminadle (karbinadle, kardinadle) - są to małe, okrągłe i lekko spłaszczone kotlety przygotowane z mięsa wieprzowego lub wieprzowo-wołowego, ale również z mięsa z królika chociaż bardzo rzadko spotykane. Karminadle w przeszłości były daniem odświętnym, a obecnie stało się daniem obiadowym poddawanym na obiad podczas normalnego tygodnia pracy. Pokrojone na plastry karminadle spożywane są również na zimno, jako obłożone kanapek z chleba.
  • Krupniok (kaszanka) - wyrób wędliniarski z kaszy i krwi oraz podrobów takich jak: wątróbka, płuca, skórki wieprzowe oraz tłuszcz. Podstawowymi przyprawami krupnioka są między innymi: cebula, pieprz i majeranek. Kaszankę w warunkach domowych wytwarza się głównie przy okazji świniobicia. Do wyrobu krupnioka używa się kaszy gryczanej lub jęczmiennej. Rozróżnia się kaszankę pieczoną oraz parzoną (gotowaną po napełnieniu). Wyrobem, która przypomina krupniok jest przede wszystkim śląski żymlok gdzie kasza została zastąpiona miękiszem bułki.
Krupniok śląski
Zupy:
  • Żur śląski - przyrządzany na zakwasie z razowej mąki żytniej mający charakterystyczny kwaśny smak. Jest specjalność zarówno kuchni polskiej jak i białoruskiej, czeskiej czy nawet słowackiej.
  • Wodzionka - regionalna potrawa kuchni śląskiej. Dawniej stanowiła jedno z podstawowych dań kuchni śląskiej. Wodzionka występuje w wielu odmianach, ale w każdej podstawą jest chleb oraz wrzątek. Worzonkę przyrządza się z chleba czerstwego, czosnku oraz tłuszczu. Składniki po rozdrobnieniu zalewane są wrzątkiem, a następnie doprawiane solą.
  • Siemieniotka - zupa stanowiące danie regionalne kuchni śląskiej, szczególnie poddawane jest w święta bożego narodzenia. Nazwa pochodzi od głównego składnika czyli nasion konopi (siemienia). Poddawano tę zupę z gotowaną na sypko kaszą gryczaną. 
  • Moczka - śląska potrawa przyrządzana na boże narodzenie. Przygotowana że specjalnego rodzaju piernika, migdałów, rodzynek, suszonych śliwek, suszonych moreli, suszonych fig, orzechów i dużej ilości ciemnego piwa, w którym moczy się wszystkie składniki. Nadmieniam że w każdej części Górnego Śląska moczkę przyrządza się na inny sposób, głównie różni się dodatkami ale i tak głównych składnikiem jest piernik.
  • Bryja - śląska potrawa przyrządzana na boże narodzenie z ugotowanych śliwek, jabłek, gruszek z dodatkiem śmietany, mąki pszennej, cynamonu, cukru i soli. Poddawana jest zarówno na zimno jak na ciepło z ziemniakami, pieczywem, kluskami czy knedlami.
Tradycyjna śląska wodzonka

Inne popularne potrawy na Górnym Śląsku:
  • Panszkraut (ciapkapusta)
  • Krepel
  • Makówki
  • Szpajza - śląski tradycyjny deser przygotowany z jajek. Deser jest głównie ozdabiany owocami lub kokosem.
  • Hauskyjza - ser domowy z dodatkiem kminku. Głównie jest bardzo popularny w regionach kuchni niemieckiej, śląskiej, wielkopolskiej jak również podkarpackiej. W 2005r. został wpisany na listę produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako ser smażony z kminkiem, z czosnkiem, bez przypraw.
  • Szałot śląski - potrawa sporządzona na zimno. Możemy wyróżnić dwa rodzaje sporządzania szałotu śląskiego:
    1. Pierwszy przepis w skład które wchodzi pokrojone śledź, ugotowane ziemniaki oraz jaj, ogórka kiszonego, cebuli, skwarków boczku wędzonego z dodatkiem przypraw: oraz musztardy,
    2. Drugi przepis w skład który wchodzi ziemniaki, marchew, seler, pietruszka, ogórki kiszone, groszek konserwowy z dodatkiem przypraw: oraz majonezem czasami jednak można dodać ugotowane jajka.
  • Modra kapusta
  • Kluski:
    • czarne
    • białe
  • Zista - jest to tak zwane ciasto piaskowe sporządzone z mąki pszennej z dodatkiem mąki ziemniaczanej. Ciasto piaskowe można wykonać metodą na zimno lub na ciepło. Ciasto to przypomina między innymi strukturę ciasta kruchego, ale jest jednak delikatniejsze.
  • Hekele - śląska potrawa sporządzona na zimno z wymoczonego i pokrojonego śledzia oraz ugotowanego jajka, ogórka kiszonego, cebuli z dodatkiem przypraw: pieprzu oraz musztardy. Hekele podawana jest zazwyczaj z pieczywem.